Vernietiging van bedrijven door durfinvesteerders, dat moeten wij toch voorkomen?

Brief aan Henk Nijboer (financieel woordvoerder PvdA) van Commissie-lid Richard de Rooij

Beste Henk

De berichten over de (boogde-) overname door Heinz-Kraft van Unilever zijn érg verontrustend. Ik maak me gróte zorgen. Mocht de overname lukken, dan valt er (weer) een uitstekend (gedeeltelijk Nederlands-) bedrijf in de handen van durfinvesteerders: Verscheuring, hoge schulden door extreme kostenverhoging en grote problemen voor de werknemers van Unilever zijn het vooruitzicht.

Beste Henk, kun je in je campagne, of in de campagne van Lodewijk, laten zien dat wij opkomen voor de werknemers van Unilever?

Weer een goed bedrijf naar de haaien en ten prooi gevallen van durfinvesteerders, dat moeten wij toch voorkomen?

Met vriendelijke groet,

Richard de Rooij
Commissie-lid PvdA Hoorn

Beste Richard,

Hartelijk dank nog voor je mail. Terecht punt. Zowel Jeroen Dijsselbloem als ik hebben ons uitgesproken. Vandaag nog over Akzo ook overigens. Hieronder het artikel dat ik deze week in Trouw schreef.

Wees niet naïef, bescherm onze bedrijven

De overname van Unilever door agressieve private equity investeerders en het Kraftconcern is voorlopig afgeweerd. Maar we moeten niet naïef zijn en onze bedrijven beschermen tegen Angelsaksische en Chinese investeerders.

Nederland is een open handelsland. Met ons handelsoverschot investeren we volop in de wereld. We profiteren van internationale handel en met investeringen wordt innovatie wijder verspreid. Niks mis mee.

Maar we zijn te naïef geworden en staan op twee manieren onder druk. Allereerst wordt onze vitale infrastructuur bedreigd, terwijl we die moeten beschermen. KPN heeft een cruciaal netwerk, dat niet zomaar in Mexicaanse handen moet vallen. Voor Schiphol is KLM cruciaal, ook voor onze verbindingen met de wereld. Daar moeten we een vinger in de pap houden. Ook de postbezorging kan niet gedachteloos in buitenlandse handen vallen. FOX-IT is voor onze cyberveiligheid zo belangrijk dat de strategische onderdelen van dat bedrijf beschermd moeten worden. Er is snel een heldere wet nodig die de Nederlandse vitale belangen beschermd.

Maar dan nog zijn we er niet. Want voor alle bedrijven geldt: behoud de eigen identiteit. We kennen in Nederland het Rijnlandse model, waar het bestuur alle belangen van betrokkenen moet meewegen. Wettelijk is verankerd dat zij niet alleen kijken naar de belangen van de aandeelhouder, maar ook naar de continuïteit van de onderneming, de belangen van werknemers en de maatschappij. Dat staat haaks op het Angelsaksische model.

En dat Angelsaksische model is nu juist wat in de wereld de overhand dreigt te krijgen: alles voor het aandeelhoudersrendement op korte termijn. Door fusies en overnames, die vaker mislukken dan slagen. Door verhoogde dividenduitkeringen in plaats van investeringen in de toekomst. En door de inzet van fiscaal aantrekkelijke schuldhefbomen, waardoor er minder ruimte is om tegenslagen op te vangen.

Tekenend is dat zelfs dat Larry Fink van ’s wereld grootste beleggingsfonds Blackrock bedrijven de afgelopen jaren in steeds steviger bewoordingen opriep tot meer focus op lange termijn. Hoopvol is dat grote Nederlandse pensioenfondsen zich zelfs uitspraken tegen een koerswijziging van Unilever.

Dit moet er nu gebeuren. We moeten allereerst onze vitale belangen in de economie beschermen met een wet die instemmingsrecht geeft aan de minister van Economische Zaken. Alleen als de minister van Economische Zaken instemt, mogen bedrijven die vitaal zijn voor onze economie worden overgenomen. Dit geldt dan ook voor de vitale onderdelen van bedrijven die, zoals Unilever, ook deels in buitenlandse handen zijn. De wetgeving geldt tenslotte voor alle in Nederland gevestigde bedrijven. Unilever en haar bestuurders hebben zich gewoon aan Nederlandse wetgeving te houden. Ze hebben bijvoorbeeld ook een ondernemingsraad ingesteld. Ook dat is alleen in de Nederlandse wetgeving verankerd.

Ten tweede moeten we – en dit geldt voor alle Nederlandse bedrijven – pal staan voor ons Rijnlandse model. Het behoud van dit model is belangrijk. Het geeft aan hoe wij in Nederland onze samenleving willen inrichten: in harmonie samenwerken in plaats van het dictaat van beurskoersen leidend te laten zijn. Daarom moeten wij de spelregels in onze economie zo maken dat die Rijnlandse principes leidend zijn en bedrijven zich krachtig kunnen verweren tegen de sprinkhanen. Dus zeggenschap en inspraak voor werknemers, geen excessieve schuldfinanciering, temmen van private equity en het verbieden van eigenbelang van bestuurders bij fusies en overnames.

En de bedrijven zelf? Zij doen er goed aan hun strategieën statutair vast te leggen en beschermingsconstructies te vormen tegen overnames die louter zijn ingegeven door financieel gewin. Ook zouden ze moeten stoppen met kwartaalrapportages. Nederland maakte dit wettelijk al mogelijk. De focus van bedrijven moet liggen op de lange termijn.

En we moeten vooral waken voor naïviteit. Het doet ertoe wie de eigenaar is. Dat kan verrijken, maar ook verarmen. In cultuur, in omgang met medewerkers en samenleving. Dat moeten we niet laten gebeuren. Door deze maatregelen hoeven we niet langer bezorgd te zijn dat bedrijven als Unilever kaalgevreten worden door een stel sprinkhanen.

Met vriendelijke groeten,
Henk Nijboer
Tweede Kamerlid PvdA
Woordvoerder Financiën
[email protected]
Tel. 070-3182782